De geschiedenis van Utrecht in vogelvlucht

Utrechters zijn trots op hun stad. En terecht! De geschiedenis van Utrecht is waanzinnig interessant. In deze blog het verhaal van 2000 jaar Utrecht in vogelvlucht.

Leestijd: 1:59 min.

Eind 7e eeuw kwam de Engelse missionaris Willibrord naar Nederland. Op de restanten van het Romeinse fort liet hij een kerkje bouwen gewijd aan Sint-Maarten. Utrecht werd daarmee een uitvalsbasis voor het bekeren van stammen in het noorden. Willibrord werd opgevolgd door Bonifatius en enige tijd later kreeg Utrecht de status van bisdom.

Op haar hoogtepunt besloeg bisdom Utrecht wel driekwart van het huidige Nederland. Over een groot deel hiervan was de bisschop de hoogste baas. Hij had een leger, sprak recht en hief belastingen. Utrecht werd een echte kerkenstad en in de binnenstad waren tientallen kloosters te vinden. 500 jaar lang was Utrecht de grootste en belangrijkste stad van Nederland.

In 1122 kreeg Utrecht stadsrechten uit handen van de Duitse Keizer Hendrik V. De stad kreeg een zelfstandig stadsbestuur, er werd een singel met stadsmuur aangelegd en men begon met het graven van de Oudegracht. Utrecht was een bloeiend handelscentrum met kooplieden uit alle windstreken. De Oudegracht fungeerde als een kilometerslange binnenhaven met bruggen die als marktplaats dienst deden. In deze periode zijn de beroemde werven en werfkelders ontstaan. [Lees ook: Waarom je in Utrecht het jaar 1122 moet kennen]

De levendige handel en bevolkingsgroei zorgde voor het ontstaan van een grote middenklasse van ambachtslieden en handelaren. Een groot deel van deze middenklasse was verenigd in gilden. De gilden zagen toe op een goede opleiding van ambachtslieden, dat er werk van goede kwaliteit werd afgeleverd, en zij hadden een zorgtaak in geval van ziekte en overlijden. Bekende Utrechtse gilden waren de Zakkendragers, de Vleeshouwers, het Lauwersgilde en het Smedengilde.

Omdat de ambachtslieden en handelaren zo goed georganiseerd waren, oefenden zij ook sterke invloed uit op het stadsbestuur. Toen de Utrechtse bisschop op een dag met zijn leger op veldtocht was, zagen de gilden hun kans schoon en pleegden een succesvolle machtsgreep. Utrecht kreeg in 1304 een gekozen stadsbestuur en heeft daarmee de oudste gemeenteraad van Noord-west Europa. [Lees ook: De meest democratische stad van Nederland]

In 1636 werd de Universiteit van Utrecht opgericht. In die tijd woonde vlak achter de universiteit een ontzettend getalenteerde jonge vrouw. Haar naam was Anna Maria van Schurman. Op zeer jonge leeftijd kon zij al lezen en schrijven en toen zij achttien was sprak zij wel tien vreemde talen. Anna Maria wilde dolgraag verder leren aan de universiteit, maar van oudsher was dit een mannenbolwerk.

Toch werd Anna Maria toegelaten tot de Universiteit Utrecht en zij werd daarmee de eerste vrouwelijke studente van Nederland (misschien wel van Europa). In 1641 schreef zij een ‘Dissertatie over de geschiktheid van de vrouwelijke geest voor de wetenschap en literatuur.’ Anna-Maria van Schurman werd bekend door heel Europa en correspondeerde met belangrijke wetenschappers, zoals de Franse filosoof Descartes.

In 1674 vond er in Utrecht een grote ramp plaats. Op de avond van 1 augustus bereikte een hevig stormfront de stad. Deze storm, waarschijnlijk een valwind, was zo hevig dat het middelste deel van de Domkerk volledig instortte. Sindsdien zijn de Domtoren en Domkerk van elkaar gescheiden. Over deze ramp schreef Thea Beckman het prachtige kinderboek ‘Stad in de Storm’. Omdat de Domtoren gelukkig bleef staan is het nog altijd de hoogste kerktoren van Nederland (112 meter).

In 1883 werd in Utrecht de ANWB opgericht. Dit was een vereniging voor fietsliefhebbers die wekelijks uitstapjes op de fiets organiseerde. Twee jaar later werd op de Maliebaan het eerste fietspad van Nederland aangelegd. Het was een echt fietspad waarbij fietsers voorrang hadden op al het andere verkeer.

Utrecht is een geweldige fietsstad. In 2019 en 2022 werd Utrecht uitgeroepen tot beste fietsstad ter wereld. Bij het centraal station staat de grootste fietsenstalling ter wereld, met plek voor 12.500 fietsen. Bovendien is Utrecht de enige stad waar zowel de Tour de France, Giro d’Italia en de Vuelta zijn gestart.